O Colexio de Farmacia San Fernando de Madrid.

Unha vez obtido o título de Bacharel en Valladolid en 1827, Casares continuará a súa formación académica no Colexio de Farmacia San Fernando de Madrid.

Este Colexio, xunto cos de Barcelona, Santiago e Sevilla, nacen como resultado da reorganización do estudios de Farmacia realizada a partir de 1800. En particular, o estatuto que recolle a constitución do Colexio de Madrid aparece recollida na “Concordia y Reales Ordenanzas para el régimen y gobierno de la facultad de Farmacia”, quedando inaugurado o Real Colexio de Farmacia de San Fernando en 1804. Establécese que nel debería haber dous Catedráticos e dous axudantes, que se ocuparían das materias "Historia Natural", "Química" e "Farmacia Práctica".

A primeira sé que tivo o Colexio estivo situada na rúa do Barco; nela permaneceu ata 1830, en que se produce o seu traslado ó número 11 da rúa de San Juan, actualmente rúa da Farmacia. Por tanto, neses dous lugares sitúanse os pasos de Casares como estudiante de Farmacia.

Entre as súas instalacións, existía un xardín botánico, un laboratorio para o ensino da Química, con aparatos e materiais que se enriquecerán dos procedentes dos clausurados[1] colexios de Sevilla e Santiago e do antiguo Laboratorio de Química que dirixira Louis Proust, e unha biblioteca composta por 1.750 libros, herdanza da ciencia ilustrada.

Despois dunha breve actividade durante os años que precederon á Guerra da Independencia, tanto o Colexio de San Fernando de Madrid como os que se estableceron en Barcelona, Sevilla e Santiago, comenzaron definitivamente a súa andaina en 1815.

Os primeros anos de ensino son herdeiros do espíritu da reforma ilustrada en materia científica. Pedro Gutiérrez Bueno incorpórase o Colexio, como director y profesor de Química, ó principio do seu funcionamento. Como xa foi citado, é autor ou traductor de varios libros de gran interese:

“Nomenclatura Química”. Madrid. 1801.

“Práctica del curso de Química”. Madrid. 1803.

“Prontuario de química, farmacia y materia médica”. Madrid. 1815.

Ademais, estiveron como textos obrigatorios relacionados co estudio da Química, durante os anos de vida do Colexio: o “Tratado elemental de Química” de Lavoisier, “Elementos de Farmacia” de Francisco Carbonell, o “Diccionario elemental” de Hernández de Gregorio, “Elementos de Química Médica”[2] de Mateo Orfila e a “Nueva nomenclatura”[3] de Conventou.

Compre sinalar que foi Catedrático do Colexio o farmacéutico Antonio Moreno y Ruíz que deixaría unha grande impronta en Casares, e que quizais o nome que lle deu ó mineral “morenosita” puidese ser en honra deste profesor.

As ensinanzas no Colexio de Farmacia de Madrid non variaron[4] substancialmente desde os seus comezos ata a súa conversión a Facultade de Farmacia, polo que a partir do que vimos de apuntar, temos unha aproximación bastante exacta do ensino que en relación á Química tivo que recibir Casares. Podemos repetir, pero con máis fundamento, o mesmo que indicamos respecto os seus estudios en Valladolid.

---

[1]Despois de que as actividades dos Colexios de Farmacia estiveran suspendidas durante o Trienio Liberal, soamente foron reiniciadas nos Colexios de Madrid e Barcelona unha vez reimplantado o Absolutismo.

[2]ORFILA, M.P. (1818). “Elementos de Química Médica con aplicaciones a ka Farmacia y a las Artes”. Traducido del francés por el mismo autor. Madrid.

[3]CAVENTOU, J. B. (1818). “Nueva nomenclatura química segun la clasificacion adoptada por Mr. Thenard”. Traducido y aumentado con algunos nombres por el Dr. D. Higinio Antonio Lorente. Madrid.

[4]HISTORIA DE LA UNIVERSIDAD. Universidad Complutense de Madrid. (http://www.ucm.es).

USC: os Exames e os Graos

.- Exames de Gramática.

Para admitir alumnos para o estudio da Gramática, había un exame público no que o alumno debía manifestar "su instrucción y suficiencia en leer con sentido, escribir, las cuatro reglas fundamentales de la Aritmética, y la Doctrina Cristiana".
Para acceder dende Gramática a Artes e Filosofía, o alumno debía realizar catro exames: o de ingreso, o de Gramática de menores que o capacitaba para pasar a Medianos, o exame de Medianos para pasar á cátedra de latinidade e, finalmente, o exame de latinidade e da "propiedad de la lengua castellana.

.- Os outros exames.

Ata o plan de 1824 as materias que constituían o cursus da facultade non era obxecto de exame. Sen embargo, si había exame para as materias complementarias como Matemáticas ou Fïsica Experimental. Para examinarse do grao de bacharel, o alumno tiña que acreditar ter asistido ás clases durante os anos que duraba o cursus da facultade e máis ter aprobado os exames das complementarias.
A partir de 1824 (Plan Colomarde), aparecen xa exames anuais para tódalas materias ademáis da xa referida acreditación de asistencia. Prodúcese, pois, un cambio no que a valoración das asignaturas van gañando en importancia.

.- As Academias.

Por cada facultade había unha academia presidida por un moderante que era un doutor ou licenciado que tivera aprobado algunha oposición e aínda non obtivera praza. Estas academias, que celebrabran sesión os domingos durante dúas horas e media, naceran coa intención de que os alumnos tivesen contacto experimental con cuestións relativas aos seus estudos. Nestes actos un alumno defendía un tema que lle tocara en sorte, e outros dous alumnos tentaban rexeitar as teses do primeiro. Non obstante, estas sesións acabaron converténdose nunha rutina na que os alumnos previamente pactaban as súas actuacións.

.- Os Graos.

O grao de bacharel era esixido para acceder ás chamadas facultades maiores (Teoloxía, Leis, Cánones e Medicina), pero ademáis comportaba unha serie de privilexios como pode presentarse a oposicións, substitucións na Universidade, etc. Co plan Colomarde, o sistema para obter este grao en Artes ou Filosofía consistía nun exame oral diante dun tribunal de tres catedráticos, que versaba sobre contidos estudados nos tres anos anteriores. Para os alumnos máis destacados podíase celebrar o chamado "exame a claustro pleno" o que constaba no curriculum do alumnos.

O exame de licenciado consistía en tres exercicios. No primeiro o alumnos sometíase a exame oral que doutores e catedráticos da súa facultade quisexen realizar. No segundo exercicio, o alumno tiña que expoñer durante unha hora unha proposición que lle tocara en sorte de entre catrocentas sobre contidos de tódalas materias. Rematada a exposición sometíase a un turno de preguntas realizadas por un alumno bacharel de últimos cursos elexido polo rector e posteriormente ás realizadas por dous catedráticos ou doutores da facultade. O terceiro exercicio consistía na defensa dun tema que lle era encargado con vintecatro horas de antelación e que o alumno tiña que preparar de xeito illado na biblioteca ou en nun anexo a ela. Despois da lectura do seu traballo tiña que respostar ás preguntas que lle fisexen catros examinadores sacados ao chou. Como se ve, tratábase dun exame duro e extenso, pero que na práctica adoitaba ser menos difícil.

Para obter o grao de doutor, o licenciado tiña que que defender unha proposición diante de dous alumnos e o rector (ou catedrático que o representase). A partir de 1824 os custosos fastos que tradicionalmente acompañaban á obtención deste grao desapareceron.